Turkiye de narenciye sektoru

1.Narenciye Kelimesi ve Sağlık Üzerine Etkileri

Narenciye kelime kökeni itibarıyla Arapça naranc “portakal” sözcüğünden türetilmiştir. Narenciye aynı zamanda birçok kültürde birbirinden farklı kökene sahiptir. Türkçede narenciye turunçgillerin tümünü karşılayan bir kelimedir. Turunçgiller ise sırasıyla; turunç, portakal, mandalina, greyfurt, limon, bergamot ve kamkat olarak sayılabilir. Bunların yanında citrus cinsi meyve ağacı türlerini de içine alan bir bitki topluluğudur. C vitamini açısından zengin, vücudu birçok hastalıktan koruyan ve antioksidan özelliğe sahip meyvelerdir. Belli başlı hastalıkların önlenmesinde hatta hasta olunduğunda tedavi amacıyla tüketilebilir.

2 Evrimsel Yönden Turunçgiller

Turunçgiller evrimsel süreçte kültürlenerek hibrit türler ortaya çıkarmıştır. Aslına bakılırsa orijinal narenciye üç tanedir; pomelo, ağaç kavunu ve mandalina. Örneğin limon, ağaç kavunu ve ve ekşi portakalın melezlenmesi sonucu oluşmuştur. Portakal ise mandalinadan evrimleşmiş bir meyvedir. Greyfurt da yine hibrit bir türdür. Ve aşılama yöntemleri ile farklı türlerin elde edildiği söylenebilir.

3 Narenciyenin Bölgesel Üretimi

Anavatanı Asya olan bu meyveler, yurdumuzda öncelikli olarak Akdeniz’de yetişir. Hafifçe iç kesimlere doğru da üretimi olan turunçgillerin yetiştiği bölgeler ılıman yerlerdir. Türkiye’de 127 bin hektar alanda üretimi yapılır ve önemli bir sektörü içinde barındırır. Dünya genelinde üretim ve tüketimi büyük öneme sahip olan narenciye, Türkiye’de de revaçta olan bir ürün topluluğudur. Üretimi yalnızca Akdeniz sahanlığında değil; Ege, güney ve güneybatı Anadolu ile kuzeydoğu Akdeniz bölgelerinde tarımı yapılır. Doğu Karadeniz Bölgesi’nde özellikle Rize’de de üretimi yapılmaktadır. Bunun yanında meyvelerin yaklaşık olarak %60’ı iç pazarda tüketilirken %10’u işletme endüstrisinde değerlendirilip geriye kalan %30’ u da ihraç ediliyor.

Gıda endüstrisinde önemli bir değeri olmasının yanında birden fazla sektörde kullanımı mevcuttur. Hammadde olarak kullanılan meyvelerin kabuğundan, içindeki sudan, etli kısımlarından ve çekirdeklerinden %30’dan fazla teknolojik ürün elde ediliyor. Tat ve kokuları sayesinde esans olarak da üretimde yerini alan meyvelerin faydası sayılamayacak kadar çok. İç pazarda üretiminin ardından dış pazara gitmeden önce dahi tüketicinin yoğun talebi ile oldukça revaçta olan narenciyenin ihracat gelirleri milli ekonomide önemli bir paya sahip.

4 Mersin Narenciye Festivali

2006 yılı verilerine göre yaklaşık 104.000 işletme turunçgil yetiştiriciliği yapıyor. Akdeniz Bölgesi’nde bulunan Mersin, yaş meyve ve sebze üretimi konusunda ilk sıralarda yer alan illerden biridir. Türkiye’de gerçekleşen 2.3 milyar dolarlık meyve ve sebze ihracatının dörtte biri Mersin’de yetişen ürünleri kapsıyor. Kasım ayının herhangi bir gününde her yıl düzenli olarak Mersin Narenciye Festivali düzenlenir. Uluslararası bir festival olan Mersin Narenciye Festivali hem Mersin ilinin tanıtılması hem de burada üretilen turunçgillerin reyonlarda sergilenmesi amacını taşır. Dünyanın çeşitli yerlerinden büyük ilgi gören festival, folklorik etkinliklerle birlikte rengarenk şölenlerle eğlenceli şekilde kutlanır.

5 Küresel Narenciye İhracatı

Tarım sektörü ülke ekonomilerinin büyüyebilmesi için önem arz etmektedir. Özellikle geçim kaynağını tarımdan sağlayan ülkeler, besin üretimine, tarımsal gıdaların ithalat ve ihracatına, ticaretine ve dış pazara yönlendirilmesine ayrıca önem göstermelidir. Gelişmekte olan ülkeler için hayati önem taşıyan yaş meyve, sebze ve turunçgiller tarımsal gıdalardan bazılarıdır. Kalkınmada da etkin role sahip tarımsal üretim ülkelerin yoksulluğunu azaltmak ve refah seviyesini arttırmak için etkin bir kontrol ile ekonomi içinde yer alması gereken, kaynağı toprak olan üretim faaliyetidir.

FAO verilerine göre 2013 yılında dünyada toplam 60 milyon hektarlık arazide 840 milyon ton yaş meyve üretilmiştir. 2013 yılında yaş meyve üretimi 2002 yılına oranla %34,3 oranında artmıştır. Turunçgil ihracatı ise küresel çapta 12,7 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2015 yılında 2012 yılına kıyasla %6,8 oranında artış kaydedilmiştir. En çok narenciye ihracatını gerçekleştiren ülke 3,6 milyar dolar ile İspanya olmuştur. Toplam ihracattan aldığı pay ise %28,3 olmuştur. İspanya’yı 1,2 milyar dolarla Çin Halk Cumhuriyeti takip ediyor. Üçüncü sırada yer alan ülke ise 1,09 milyar dolarla Güney Afrika’dır. Türkiye 2015 yılı itibarıyla 831 milyon dolarlık turunçgil ihracatı gerçekleştirmiştir. Küresel değerlendirmede ihracatta aldığı %6,5 lik payla beşinci sırada yer almaktadır.**

• Türkiye Yaş Meyve Sebze İhracatçı Birlikleri