GTİP
Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu ( GTİP ); Gümrük Tarife Cetveli’ndeki 12 haneli koda verilen isimdir. GTİP , Türk Gümrük Tarife Cetveli’nde 12 tane rakamdan oluşan kodun temel adıdır. Bu kodun;
- ilk 6 rakamı Dünya Gümrük Örgütü’ne üye tüm ülkelerce kullanılan Armonize Sistem (Harmonized System-HS) Nomanklatürü kodunu,
- 7-8’inci rakamları Avrupa Birliği ülkeleri tarafından kullanılan Kombine Nomanklatür (Combined Nomenclature-CN) kodunu,
- 9-10’uncu rakamları farklı vergi uygulamalarımız nedeniyle açılan pozisyonları gösteren kodlarını,
- 11-12 inci rakamlar ise istatistik kodlarını göstermek için kullanılmaktadır.
Kestane üzerinden örnek vererek anlatalım. Kestane 0602.20.80.00.11 numaralı GTİP koduna sahip. Şimdi bu kodun yukarıda belirtildiği şekilde rakamlarını ayıralım:
060220 80 00 11
AS Nom.kodu Cn Kodu Milli alt açılım kodu İstatistik Kodu
Armonize Sistem Nomanklatür Kodu (HS)
Kodların sınıflandırılması ve belli başlı isimler alması dünya ticaretinde bütünlüğü amaçlamak içindir. Yeknesak bir yapıda ticari faaliyetler kolaylaşacaktır. Armonize sistem olarak özetlenen Uyumu Sağlanmış (Armonize) Mal Tanımı ve Kodlama Sistemi uluslararası bir sözleşmedir. Sözleşme ile birlikte uluslararası ticareti kolaylaştırmak arzu edilmiştir. Özellikle uluslararası ticaretle ilgili istatistiklerin toplanmasında, mukayesesinde ve analizinde kolaylık sağlanması amaçlanmıştır. Uluslararası ticarette malın bir sınıflandırma sisteminden diğerine geçerken yeniden tanımlanmasında, sınıflandırılmasında ve tekrar kodlanmasında doğan masrafların azaltılması ve ticari belgelerin standardizasyonu, verilerin aktarımının kolaylaşması hedeflenmiştir.
Armonize sistem 21 bölüm, 99 fasıl, 1244 pozisyon ve 5224 alt pozisyondan oluşmaktadır. Armonize Sistem Nomanklatür Kodu İngilizce’ Harmonized System anlamına geldiği için kısaca HS olarak adlandırılır. 6 rakamdan oluşur. Bu 6 haneli kod Dünya Gümrük Örgütü’ne üye olan ve Armonize Sistemi kullanan ülkelerin hepsinde kullanılan bir koddur. Kodu kullanan ülke sayısı yüzde doksana yakın olduğu için ortak bir ticari analiz ve bütünlükçü ekonomik faaliyet ortaya çıkmaktadır. Ülkeler ilk 6 rakamı değiştirmeden aynen kullanırlar. Bu şekilde kullanımı zorunludur. Türk Gümrük Tarife Cetvelinin hazırlanmasında kullanıştır. Cetvelin yapısal dayanağını oluşturmaktadır.
Avrupa Birliği Kombine Nomanklatür Kodu GTİP
Avrupa Birliği Kombine Nomanklatür Kodu 1950 tarihinde Brüksel Nomanklatürü olarak kabul etmiştir. Daha sonra 1987 yılında ortak gümrük tarifesine geçilmesinin ardından Avrupa Birliği Kombine Nomanklatür Koduna evrilmiştir. Kod 8 rakamdan oluşmaktadır. Eğer ülkeler ihtiyaç duyarsa kendi insiyatiflerine göre alt açılım ekleyebilirler. Türkiye’ de milli açılım kodu buna örnektir. Ülkemiz 1996 tarihinde Gümrük Birliği’ne dahil olmuştur. Dahiliyetin ardından AB Kombine Nomanklatür Kodunun da içinde olduğu 12 rakamlı Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTİP) uygulamasını başlatmıştır. Armonize Sistem Nomanklatür Kodunda olduğu gibi Kombine Nomanklatür Kodu da Avrupa Birliği ülkelerinin ticari faaliyetlerini detaylı inceleyebilmek ve toplu gözetim sağlayabilmek için oluşturulmuştur. Kod 8 rakamdan oluşmaktadır. Armonize Sistem Koduna 2 rakam daha eklenerek oluşturulmuştur. CN=HS+2 şeklindedir. AB ile ortak gümrük birliğine sahip olduğumuz için AB ülkelerinin ilk 8 rakamı ile ülkemizin kullandığı 8 haneli kod ve ürün grupları aynıdır.
Milli Alt Açılım Kodu GTİP
Milli alt açılım kodu ise 10 rakamdan oluşan koddur. İlk 8 rakama, Kombine Nomanklatür Koduna 2 rakam daha eklenmesi ile elde edilir. Eklenen bu rakamlar ülkelerin kendi tercihlerine göre belirlenir. Türk Gümrük Tarife Cetvelinde 10 haneli olan “Milli alt açılım kodu” yalnızca farklı vergi numaralarını temsil eder.
İstatistik Kodu
Milli alt açılım kodundan sonra geriye kalan 2 rakam istatistik kodudur. Eklenen son 2 rakam ile birlikte GTİP meydana gelmiş olur. Özetlemek gerekir ise Türk Gümrük Tarife cetvelinde bulunan ve 12 rakamdan oluşan GTİP kodunun ilk 6 rakamı Armonize Sistem Kodunu, ilk 8 rakam AB Kombine Nomanklatür Kodunu, diğer 10 rakam milli alt açılım kodunu ve son 2 rakamın eklenmesi ile oluşan 12 rakam GTİP kodunu oluşturmaktadır.
Ticaretini yaptığımız ürünlerin dünyada karşılıkları farklıdır. Her ülkenin ürünlere verdiği isimler kendi dillerindedir. Karşılıklı yapılan ticari uygulamaların anlaşılır ve ortak paydada buluşma potansiyeline sahip olması için ürünlere de benzer yahut aynı isimlerin verilmesi gerekir. Bu sayede ürünler üzerinde tek bir dil kullanılmış olur. Ülkelerin de birbirleri arasındaki alışveriş kolaylaşır. Fakat mal, ürün ya da hizmetlerin her dilde anlamı farklı iken bunların ticaretinin yapılması aşamasında hangi kelime, sembol ya da şekil ile ifade edilmesi makul olacaktır ? Bu kısımda imdadımıza matematik yani sayılar yetişiyor. Çünkü sayıların anlamı her ülkede aynıdır. GTİP kodunun oluşturulma hikayesi böyledir. Şu unutulmamalıdır ki dünyada kullanılan ortak kod GTİP değil Armonize Sistem Nomanklatür Kodudur. GTİP dünyada değil yalnızca Türkiye’de bilinip kullanılan bir koddur. HS ve CN kodları daha geniş coğrafi alanı kapsar.
Peki ürünlerin GTİP kodlarına nasıl ulaşabiliriz ? ticaret Bakanlığı’nın Tarife arama Motoru adlı internet sitesinden ürün adını yazarak GTİP koduna ulaşabiliriz. Yahut ürünün GTİP kodunu biliyorsak kodu yazarak ürünü bulabiliriz. bahsedilen internet adresi:
https://uygulama.gtb.gov.tr/Tara
Farklı bir arama motoru olarak da İstanbul Maden ve Metaller İhracatçı Birlikleri’nin (İMMİB) internet sitesinden GTİP kodu bulunabilir:
