Hizmet ihracatı
Hizmet Nedir ?
İnsan ihtiyaçlarının doğurduğu tüketim güdüsü ile kişilere yarar sağlayan, fiziksel bir görünüme sahip olmayan, somut ve maddi bir yapıda intikal etmeyen, sunulduğu anda tüketilen ürünlerdir. Daha çok ekonomik bir tanımlamaya sahip olan hizmet üzerinde, sosyal içerikli anlatımların da yer alması mümkündür.
Hizmet ve Mal Farkı
Hizmetleri mallardan ayıran birçok farklılık bulunmaktadır. Temelde bu farklılıklar;
• Hizmet soyut, mal somuttur.
• Hizmetin fiziken bir karşılığı yoktur. Malların fiziken bir görünürlüğü vardır.
• Hizmet stoklanamazken mallar türlerine göre stoklanma özelliğine sahiptir.
• Hizmet, hizmetin verildiği kişi ve kuruma sıkı sıkıya bağlıdır.
• Hizmet verildiği anda tüketilmelidir. Mallar ise stoklanma özelliğinden kaynaklı tüketiminin anlık olması şart değildir.
• Hizmet heterojendir. Malların üretiminde ise belli standartlaşma mevcuttur.
şeklinde sıralanabilir.
Hizmet Türleri
Mal ile farklarını saydığımız hizmet hem özel kesim hem de kamu kesimi tarafından topluma sunulmaktadır. Kimi zaman belli anlaşmalar eşliğinde devlet masrafları üstlenerek elde edilen gelirden pay vermek suretiyle bazı hizmetleri özel kişilere, kurumlara gördürebilir. Yahut hem kar, zarar hem de tüm maliyetler özel işletmeye ait olmak kaydı ile belli başlı hizmetin tümü özel kesime ait olabilir. Hizmet türlerini ana başlıklar halinde açıklayalım:
• Eğitim hizmetleri
• Sağlık hizmetleri
• Kamu hizmetleri
• Ulaştırma ve altyapı hizmetleri
• Finans hizmetleri
• Teknoloji ve bilişim hizmetleri
• Kültürel hizmetler
• Sosyal içerikli hizmetler
Hizmetler saydığımız başlıklar kadar sınırlı olmasa da bu başlıkların çevresinde gelişim göstermektedir.
Hizmet İhracatı
Hizmet ihracatı malların ihracatında olduğu gibi iki ülke arasında hizmetin alım satım işlemidir. Döviz vb karşılıklar ile hizmetin başka bir ülkeye ticari ilişkiler eşliğinde ihraç edilmesidir. Yukarıda mal ve hizmetin farklılıklarını belirtmiştik. Farklılıklar ışığında belirtmek gerekir ki ürünlerin dış ticaret ilişkisine konu olması gibi hizmetler de uluslararası pazarda yerini bulmaktadır. Hizmet ihracatı türleri sigorta, taşımacılık, inşaat vb. sektörleri genel itibarıyla kapsamaktadır.
Katma Değer Vergisi Kanunu
İhracata ilişkin istisnalar ve işlemler 3065 sayılı Katma Değer Vergisi (KDV) Kanununun 11. ve 12. maddelerinde düzenlenmiştir. Mal ve hizmetin birlikte yer aldığı Mal ve Hizmet İhracatı başlığında yer alan 11.maddenin (a) ve (b) bentlerinde yer alan ibarelerde Katma Değer Vergisi’nin iadesinin bahsi geçmektedir.
a) (Değişik: 4/6/2008-5766/12 md.) İhracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler, yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetler, serbest bölgelerdeki müşteriler için yapılan fason hizmetler ve karşılıklı olmak şartıyla uluslararası roaming anlaşmaları çerçevesinde yurt dışındaki müşteriler için Türkiye’de verilen roaming hizmetleri,
b) Türkiye’de ikamet etmeyen yolcuların satın alarak Türkiye dışına götürdükleri malların teslimi anında Katma Değer Vergisi tahsil edilir. Ancak gümrükten malın çıkışı anında fatura veya belgenin ibrazında tahsil edilen Katma Değer Vergisi iade olunur.
Fason Hizmet: fason hizmet, bir malın mülkiyet ve tasarruf hakkının devralınmaksızın ücreti karşılığı belirli işlemlere tabi tutularak/işlemlerden geçirilerek tasarruf veya mülkiyet hakkı sahibine iade edilmesini ifade edecektir.
Roaming (Dolaşım) Hizmeti: Abonesi olunan GSM şirketinin kapsama alanı dışında kalındığında aynı şirketin, anlaşmalı olduğu başka bir GSM şirketinin şebeke hattından yararlanarak müşterilerin tekrar kapsama alanına girmesini sağlayan hizmet çeşididir.
Katma Değer Vergisi Kanununun 12.maddesinde ise ihracat teslimi ve yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetlere dair bentler yer almaktadır. Kanunda aynen belirtildiği şekli ile bir hizmetin yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmet sayılabilmesi için aşağıdaki şartlar yerine getirilmiş olmalıdır.
a) Hizmetler yurt dışındaki bir müşteri için yapılmış olmalıdır.
b) Hizmetten yurt dışında faydalanılmalıdır.
Hizmet İhracatının Kapsamı
Türkiye Cumhuriyeti Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın yayınladığı Katma Değer Vergisi Sirküleri’nde bir hizmetin hizmet ihracı kapsamında değerlendirilebilmesi için;
1- Hizmetin Türkiye’de yurt dışındaki bir müşteri için yapılmış olması,
2- Fatura veya benzeri nitelikteki belgenin yurt dışındaki müşteri adına düzenlenmesi,
3- Hizmet bedelinin, döviz olarak Türkiye’ye getirilmesi ve
4- Hizmetten yurt dışında faydalanılması
şartlarının yerine getirilmiş olması gerekmektedir.
Hizmet İhracatçıları Birliği
Hizmet ihracat stratejisi başta olmak üzere pek çok konuda koordinasyon amacıyla Ticaret Bakanlığı’nın bünyesinde merkezi İstanbul’da olmak üzere kurulmuştur. Hizmet İhracatçıları Birliği’nin faaliyetleri aşağıda eksiksiz halde aktarılmıştır.
• Hizmet Alt Sektörlerde Komite faaliyetleri
• Sektörel Ticaret Heyetleri
• Sektörel Alım Heyetleri
• Yurtdışı-Yurtiçi Fuar Organizasyonları, Milli Katılımlar
• Ticaret Bakanlığı Hizmet Sektörü Destekleri ve alt sektörlere yönelik yeni destek mekanizmalarının geliştirilmesine yönelik faaliyetler
• İhracatçıya Hususi Damgalı Yeşil Pasaport
• Ticaret Bakanlığı destekli HİSER (Hizmet Sektörü Rekabet Gücünün Arttırılması) Projeleri
• Ticaret Bakanlığı ve Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) başta olmak üzere kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum örgütleri ile iletişim ve ihracatın geliştirilmesine yönelik işbirliği faaliyetleri
• Ulusal ve uluslararası kuruluşlar nezdinde tanıtım ve işbirliği faaliyetleri
• Sektörel ve Faaliyet Raporlarının hazırlanması
• Seminer, Eğitim, Kongre, Proje, Toplantı vb. organizasyon faaliyetleri
• PR, Kurumsal Kimlik, Medya, Sosyal Medya çalışmaları
Hizmet Ticaretinin Desteklenmesi
İhracata Yönelik Devlet Yardımları Kararı’na dayanılarak hazırlanan Döviz Kazandırıcı Hizmet Ticaretinin Desteklenmesi Hakkında Karar metninde kararın amacı;
“Bu Karar, Türkiye’nin döviz kazandırıcı hizmet sektörlerinin uluslararası rekabet gücünün geliştirilmesi, hizmet gelirlerinin artırılması, dış pazarlara açılması ve markalaşması amacıyla, Türkiye’de yerleşik şirket ve kuruluşların gerçekleştirdikleri faaliyetlere ilişkin giderlerin Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu’ndan (DFİF) karşılanmasını amaçlar.”
şeklinde belirtilmiştir. Kararda belirtildiği üzere desteklenecek faaliyetler özetle şöyledir;
1. Sağlık Turizmi, Bilişim, Eğitim ve Film Sektörlerine Yönelik Destek
2. Sağlık Turizmi ve Eğitim Sektörlerine Yönelik İlave Destek
3. Bilişim ve Film Sektörlerine Yönelik İlave Destek
4. Yönetim Danışmanlığı Sektörüne Yönelik Destek
5. İşbirliği Kuruluşlarına Yönelik Destek Programı
6. Yurt dışı Fuar/Kongre/Konferans/Seminer/Festival/Film Market Katılımlarına Yönelik Destek Programı
